Studentski bunt kroz vekove
Danas se obeležava Dan studenata Beogradskog univerziteta i tim povodom želela sam da napravim jednu malu retrospektivu najznačajnijih studentskih demonstracija kroz istoriju na međunarodnom, ali i lokalnom planu. Pa da počnemo redom:
- Studentski protesti u Parizu 1229. godine – Francuska je poznata po revolucijama i demonstracijama, a ovaj protest datira čak i pre Francuske revolucije. Od jednog običnog incidenta u kafani u kojoj se nalazila grupa studenata došlo je do toga da tadašnja regentkinja pošalje gardiste na Univerzitet. Tom prilikom gardisti su pretukli i ubili pojedine studente, nakon čega kreće pobuna studenata, koja se raširila i na ostatak Francuske. Protesti su trajali dugo i završili se 1231. godine, kada je papa doneo ukaz kojim je Univerzitet dobio svoju nezavisnost, a papa stavio ovu instituciju pod svoju direktnu zaštitu.
- Protesti u Jugoslaviji 1936. godine – Sukob do kojeg je došlo 4. aprila 1936. doveo je do gubitka životastudenta Žarka Marinovića i ostavio nam da ovaj dan obeležavamo kao Dan studenata Beogradskog univerziteta. O ovom protestu možete saznati više u tekstu.
- „Sit-in” protest u Grinsborou 1960. godine – Usled rasne segregacije u SAD i postojanja objekata u koje su mogli da uđu samo belci, četvorica studenata Afroamerikanaca ušla su u restoran „rezervisan samo za belce” i poručili hranu. Osoblje ih je više puta zamolilo da napuste lokal, ali oni nisu to učinili, već su sve vreme miroljubivo sedeli do zatvaranja lokala. Na taj način prikazali su trivijalnost ove segregacije, jer niko nije mogao da istupi pred njih i pravim argumentima objasni zašto njima tu nije mesto. Ovaj mirni protest, tzv. sit-in, pokrenuo je lanac ovakvih protesta usmeren na rešavanje problema crnačkog stanovništa u SAD.
- Majski pokret u Parizu 1968. godine – Proleće u Parizu donelo je studentske demonstracije koje su uglavnom bile usmerene protiv kapitalizma, konzumerizma, ali i konzervativnog obrazovnog sistema. Zasnovani na pretežno levičarskim idejama, ovi protesti uticali su i na širenje studentskih protesta u drugim zemljama, poput tadašnje SFRJ, u kojoj su u junu takođe započete studentske demonstracije. Ovi protesti bili su usmereni na poboljšanje materijalnog stanja studenata, ali i na očuvanje autonomije Univerziteta.
- Protesti protiv rata u Vijetnamu 1960-ih godina – Antirasistički protesti u SAD u ovom periodu praćeni su i protestima protiv rata u Vijetnamu, koji je trajao od 1954. do 1975. godine. Studenti su protestovali na fakultetima i formirane su liste zahteva (jedna od njih je okačena na vrata dekana Univerziteta Harvard). Do eskalacije je došlo 1970. godine, kada je Nacionalna garda ubila četvoro i ranila devetoro studenata na državnom Univerzitetu Kent. Ovaj događaj izazvao je još oštriju reakciju studenata i na ulice je izašlo više od četiri miliona njih.
- Baršunasta revolucija 1989. godine – Praćena padom Berlinskog zida, ovo je bila mirna revolucija protiv komunističkog režima u Čehoslovačkoj, a rezultirala je razdvajanjem ove dve države.
- Plišana revolucija u Jugoslaviji 1991. godine – Poslednja decenija 20. veka za Jugoslaviju je bila izuzetno burna, a praćena je i brojnim demonstracijama, počev od protesta kod Terazijske česme. Ovi protesti predstavljali su borbu protiv sistema i reakciju studenata na postupak tadašnjeg režima, koji je izdao naređenje da se na ulice izvedu tenkovi protiv demonstranata. Zahtevi koje su studenti u tom trenutku predočili bili su ispunjeni.
- Demonstracije u Jugoslaviji 1996. godine – S obzirom na celokupnu situaciju koja se tih godina odvijala u Jugoslaviji i opšte nezadovoljstvo građana zbog falsifikovanja rezultata izbora, ponovo je došlo do studentskih protesta i izlaženja na ulice. Nezadovoljstvo se ispoljavalo kroz različite preformanse i protesti su završeni februara 1997. godine, kada je tadašnja vlast prihvatila pobedu opozicionog bloka u Beogradu.
- Studentski protesti u Srbiji 2024. godine – Ovi protesti započeti su novembra 2024. godine, kada su brojni fakulteti, a i pojedine srednje škole u Srbiji stupili u blokade i na svojim zvaničnim kanalima izneli zahteve. Između ostalih, jedan od zahteva odnosi se na objavljivanje celokupne dokumentacije u vezi sa rekonstrukcijom nadstrešice na Železničkoj stanici u Novom Sadu, prilikom čijeg pada je poginulo 16 osoba.
